Major Mihailo Ilić Javorski Junak
Kalipoljski junaci i bitka koja je zauvek zaustavila Turke da pređu Javor
Mihailo Ilić je rođen 26. novembra 1845. u Jagodini u ulici koja se danas zove Sutjeska, od majke Jelice i oca Nikole Ilića, sina Ilije i bliske rođake vojvode Stevana Jakovljevića.
Ovo je kuća u kojoj se rodio Mihailo.
Odbijajući naredbu da se povuče i oslanjajući se na prirodne tvrđave, Čemernicu i Mučanj, u leto 1876. godine, sprečio je prodor Turaka sa Javora u dolinu Zapadne Morave. Bila je to jedna od najznačajnijih bitaka Javorskog rata. Major Ilić je poginuo 5. septembra 1876. godine, u 32. godini kao komandant Užičke brigade. Sahranjen je u Beogradu kod palilulske crkve u grobnicu koju mu je podigla buduća kraljica Natalija. Između dva svetska rata njegovi posmrtni ostaci izmešteni su na Novo groblje. Na obelisku piše: "Đeneralštabnom majoru Mihailu Iliću - javorskom junaku - zahvalna otadžbina".
U odlučujućem boju, pod komandom majora Mihaila Ilića, odbijena su četiri napada sedam puta jačih Turaka sa Misircima i Mehmed Ali-pašom. U sudnjem času, malaksaloj vojsci bez municije u pomoć je sa Mučnja pritekao Karanovački bataljon, pa je tako sprečen prolaz Turaka preko 'stare granice'.
Srbija je do 1876. plaćala Turskoj godišnji danak, da bi iste te godine počela borbu za nezavisnost i krenula u rat koji je u narodu nazvan Javorski rat jer su se najteže borbe vodile na planini Javor i na obližnjem Kalipolju a trenucima kada je u srpskoj vojsci zavladalo rasulo komandu je preuzeo major Mihajilo Ilić.
Sa svojom brigadom prvo je zaveo red u demoralisanoj vojsci a potom smelim i zaobilaznim manevrom zašao Turcima za leđa i iznenada ih napao.
Srpska vojska je na Javoru imala oko 35.000 ljudi i 50 topova dok je turska vojska bila brojno veća i bolje naoružana.
Presudna bitka na kalipolju počela ja na Ivandanj, 6. jula 1876. a u teškim borbama poginulo je na obe strane, po oko 7.000 vojnika, a mnogo više njih je bilo ranjeno.
Ubedljiva pobeda bila je na srpskoj strani, a 24. avgusta, u malom okršaju između Jankova i Vasilina vrha na Javoru poginuo je i Mihailo Ilić.
Polaganjem venaca na spomen obeležja koja čuvaju sećenje na Javorski rat (1876-1878), obeležene su 144. godine od bitke u kojoj je Srbija suprotstavljajući se turskim snagama izgubila blizu 25.000 vojnika. Javorski rat započeo je 6. jula na Kalipolju sa oko 35.000 srpskih vojnika. Bitke za Javor i oko te planine 1876. godine, bile su deo velikog sukoba sa Turskom u koji je Srbija ušla zbog strahovitih represija.
U znak sećanja na stradale borce vence na Kalipolju su položili: delegacija Ministarstva odbrane Vojske RS, predstavnici opština Ivanjica i Nova Varoš i predstavnici Humanitarne organizacije ‘’Stara Raška’’. Nakon toga venci su položeni na spomenik Majoru Iliću i ratnicima poginulim za otadžbinu od 1876 -1878. godine. Počast junacima odala je i OŠ ’’Major Ilić’’ iz Kušića kao i predstavnici Ravnogorskog pokreta.
Majora Ilića knez Milan Obrenović je posmrtno odlikovao Takovskim krstom na prsima. U Ivanjici, Beogradu, Užicu, Jagodini, Novoj Varoši i Valjevu, postoje ulice sa imenom ovog javorskog junaka. Od 1962. godine, osnovna škola u selu Kušići kod Ivanjice, nosi njegovo ime.
Osnovna Škola Majora Mihaila Ilića Javorskog Junaka Selo Kušići
OŠ „Major Ilić“ edukuje učenike koji dolaze sa geografski (teritorijalno) velikog prostora. Škola ima tradiciju dugu 90 godina, u kojoj je imala zapaženog uspeha u obrazovanju i vaspitanju brojnih generacija svojih učenika i time stekla zavidan ugled. osmajorilic.edu.rs
Inicijativom nastavnika i direktora škole, 27. septembra 2007. godine, na sednici Školskog odbora, usvojen je predlog da Dan škole bude 14.novembar – datum rođenja majora Mihaila Ilića, čije ime s ponosom nosi škola pod Javorom.
Omladinsko planinarsko – smučarskog društva ”Dragan Radosavljević” iz Zaječara opsddraganradosavljevic.rs je obilazeći i skupljajući podatke iz ovog dela Srbije došlo je na utvrđenje koje je među meštanima poznato pod imenom ''Kraljica Natalija'', iako na spomen ploči na centralnoj građevini stoji ime javorskog junaka Mihaila Ilića, majora koji je herojski nastradao na Javoru. Uspostavio sam kontakt sa njima i dobio par fotografija od Milane predsednice društva.
Zašto je Kraljica Natalija posvetila ovo utvrđenje baš Majoru Mihailu Iliću?!
Moja pretpostavka:
Mihailo Ilić se 18. maja 1872. godine u Beogradu oženio dvadesetogodišnjom Savkom Piroćanac, kćerkom jagodinskog kapetana Stevana Nedeljkovića – Piroćanca i sestrom Milana Piroćanca, znamenitog srpskog pravnika i političara. Mihailo i Savka Ilić su 1873. dobili svoje jedino dete, kćer Jelenu.
Posle pogibije Mihaila Ilića, njegova udovica Savka se udala za kapetana Pavla Jurišića – Šturma, koji je usvojio malu Jelenu. Savka i Pavle su uskoro dobili i sina Evgenija, koji je kao dvogodišnji dečak, iznenada umro, 1884. godine. Iste godine umrla je i Savka u 32 godini.
Jelena Ilić, tada dvanaestogodišnja devojčica, postala je štićenica kraljice Natalije Obrenović. Natalija je upoznala Jelenu sa mladim poručnikom Milutinom Miškovićem, sinom pukovnika Gruje Miškovića (1825 – 1880), dobrog prijatelja majora Ilića i oni su se, uskoro, 1890. godine venčali. Kraljica Natalija je Jeleni dala miraz od 12 dukata.
Prema pisanom tragu, ovaj bastion, koji je podignut 1892. godine, kao centralni u severnoj odbrani Zaječara, posvećen je Mihailu Iliću, srpskom junaku sa Javora iz srpsko-turskog rata 1876. godine ali je u narodu poznat i pod nazivom tvrđava ”Kraljica Natalija” koju je pokrovitelj izgradnje svih utvrđenja, NJKV Aleksandar Prvi Obrenović, posvetio svojoj majci Kraljici Nataliji Obrenović.
