Aortokoronarno premošćavanje (eng. Coronary artery bypass surgery - CABG) se definiše kao hirurška intervencija...
Aortokoronarno premošćavanje (eng. Coronary artery bypass surgery - CABG) se definiše kao hirurška intervencija u kojoj se ateromatozne blokade u koronarnim arterijama pacijenta zaobilaze sakupljenim venskim ili arterijskim kanalima. Jednostavnije rečeno, to je jedna od najvećih hirurških intervencija kojom se poboljšava dotok krvi u srce. Ova hirurška intervencija podrazumeva ugradnju bajpasa kojim se obnavlja protok krvi do ishemijskog miokarda koji, zauzvrat, vraća funkciju, održivost i ublažava simptome angine.
Anatomija srca i defekt u radu srčanog mišića
Da bismo razumeli razloge za bajpas operaciju, potrebno je da se na kratko osvrnemo na anatomiju srca. Srčani mišić snabdevaju dve glavne koronarne arterije: leva, glavna, koronarna arterija (LCA) i desna koronarna arterija (RCA). Leva glavna koronarna arterija je obično kratak segment koji se grana u levu prednju silaznu (LAD) arteriju i cirkumfleksnu arteriju. LAD se dalje grana u dijagonalne grane, a cirkumfleksna arterija grana se u tupe marginalne grane. RCA se grana u zadnju descendentnu arteriju (PDA) i marginalne grane.
S obzirom na ovako kompleksnu podelu, dalje se sama cirkulacija krvi može podeliti na levo-dominantne, desno-dominantne i ko-dominantne sisteme u zavisnosti od toga koja arterija snabdeva interventrikularni septum i PDA.
Blokada u bilo kojoj od koronarnih arterija uzrokuje odgovarajući defekt u radu srčanog mišića, ishemiju i ako se ne popravi može dovesti do trajnog infarkta ili oštećenja srčanog mišića.
Indikacije i razlozi za bajpas operaciju
Imajući u vidu način rada srca, sasvim je jasno da kada postoji blokada visokog stepena u bilo kojoj od glavnih koronarnih arterija, preporučuje se ugradnja bajpasa, posebno kada postoji:
1. Teška koronarna arterijska bolest: Kada suženje ili blokada arterija značajno smanjuje protok krvi, posebno ako su pogođene glavne koronarne arterije.
2. Višestruke blokade: Kod pacijenata koji imaju više od jedne blokirane arterije, posebno kada su pogođene leve glavne koronarne arterije ili njihove glavne grane.
3. Neuspeh drugih tretmana: Kada medikamentna terapija i/ili angioplastika (sa ili bez stentova) nisu uspešni u ublažavanju simptoma angine (bolova u grudima) ili kada je rizik od komplikacija previsok.
4. Oštećenje srčanog mišića: Kada postoje znaci smanjenja funkcije leve komore srca, što može ukazivati na ozbiljno ugrožen srčani mišić usled smanjene opskrbe krvlju.
5. Prevencija srčanog udara: Kod pacijenata sa visokim rizikom od srčanog udara ili koji su već doživeli srčani udar, bajpas operacija može biti neophodna kako bi se sprečilo dalje oštećenje srca.
Razlozi za izbor bajpas operacije uključuju mogućnost dugotrajnog ublažavanja simptoma, smanjenje rizika od budućih srčanih udara i poboljšanje kvaliteta života. Odluka o operaciji donosi se nakon detaljne evaluacije stanja pacijenta, uključujući rezultate angiografije, simptome i opšte zdravstveno stanje.
Vrste bajpas operacije srca i načini izvođenja
Postoji nekoliko načina na koji se vrši aortokoronarno premošćavanje, a izbor načina se vrši u zavisonosti od rezultata sprovedenih analiza i opšteg zdravstvenog stanja.
- Tradicionalna bajpas operacija - koristi se kada je potrebno zaobići bar jednu veliku arteriju. Tokom operacije, grudna kost se otvara za pristup srcu, a srce i pluća održavaju mašine. Nakon operacije, dotok krvi u srce se obnavlja. Obično srce ponovo počinje da kuca samo od sebe. Ponekad se koriste blagi električni udari za ponovno pokretanje srca. Tokom operacije se pristupa uzimanju graftova, zdravih krvnih sudova koji će se koristiti za premošćavanje blokiranih arterija. Najčešće se uzimaju sa noge (vena safena), ruke (radijalna arterija) ili unutrašnje grudne arterije (arterija mammaria interna). Jedan kraj grafta se povezuje sa aortom, glavnom arterijom koja izlazi iz srca, a drugi kraj se pričvršćuje ispod blokaže u koronarnim arterijama. Na taj način, krv može zaobići blokirane ili sužene arterije i teći direktno do srčanog mišića.
Nakon što su graftovi postavljeni, srce se ponovo pokreće. Hirurg proverava da li graftovi pravilno funkcionišu i da li je protok krvi zadovoljavajući, nakon čega pristupa zatvaranju grudnog koša.
- Premošćavanje koronarne arterije bez pumpe – predstavlja metod sličan tradicionalnom pristupu jer se grudna kost otvara za pristup srcu. Međutim, srce nije zaustavljeno, a mašina za bajpas srce-pluća se ne koristi.
- Minimalno invazivno direktno premošćavanje koronarne arterije - Ova vrsta operacije se razlikuje od tradicionalne metode operacije srca jer se vrši bajpas operacija bez otvaranja grudnog koša. Operacija se izvodi tako što se pravi nekoliko malih rezova na levoj strani grudnog koša između rebara. Ova vrsta operacije se uglavnom koristi za zaobilaženje krvnih sudova na prednjem delu srca, a preporučuje se samo u posebnim slučajevima.
Preoperativna procedura i vreme trajanja bajpas operacije
U predoperativnom periodu, pacijent će biti podvrgnut nekolicini testova. Pored testova koronarne angiografije, potrebne su još i laobratorijske analize (kompletna krvna slika, metabolički paneli, testove funkcije jetre, koagulacioni paneli i hemoglobin A1c). Neretko, a u zavisnosti od opšteg zdravstvenog stanja, mogu biti potrebni i drugi testovi kao što je EKG, ehokardiogram, ultrazvuk karotida, rendgenski snimak grudnog koša i eventualno CT grudnog koša ili mapiranje vena donjih ekstremiteta.
Vreme trajanja bajpas operacije je, u proseku, između 3 i 5 sati, a u zavisnosti od kompleksnosti samog zahvata i stanja pacijenta.
Bajpas operacija: oporavak i život nakon operacije
Nakon operacije srca, pacijent ostaje u bolnici nekoliko dana kako bi se pratio oporavak. Proces potpune rehabilitacije može trajati nekoliko nedelja do meseci, tokom kojih pacijent prolazi kroz medicinsku kontrolu i rehabilitaciju. Treba imati u vidu da je vreme oporavka od bajpas operacije individualno i da zahteva vreme. Generalno, trebalo bi da budete u mogućnosti da sedite u stolici već jedan dan nakon operacije, a bićete sposobni da hodate nakon 3 dana. Statistički podaci govore da se većina ljudi potpuno opravi u roku od 3 meseca.
Kada se potpuno oporavite od operacije, važno je da usvojite zdrav način života i da se pridržavate saveta lekara. Sve to, ide u prilog smanjenju rizika od razvoja daljih srčanih problema u budućnosti. To podrazumeva smanjenje (idealno prestanak) pušenja, promena načina ishrane, redovno vežbanje.
operacija bajpas
